به گزارش خبرگزاری حوزه، مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «رساله سلامت ظاهر و باطن انسان» پرداختند که متن آن بدین شرح است:

در توصیف صفات مؤمنین و متقین، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آنان، راه رفتن همراه با تواضع است. چنانکه امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در خطبه متقین می‌فرمایند: «وَمَشْیُهُمُ التَّوَاضُعُ» (راه رفتن متقین با تواضع است).

در تحلیل وجودی انسان، باید توجه داشت که انسان محل عوارض گوناگون است. این عوارض به دو دسته تقسیم می‌شوند:

عوارض باطنی

عوارض ظاهری

به عبارت دیگر، انسان با دو نوع درد مواجه است: دردهای روحی و دردهای جسمی.

* نخستین و برترین طبیب، خداوند متعال است

دردهای روحی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، زیرا می‌توانند موجب شقاوت انسان در هر دو جهان شوند.

در مقابل، دردهای جسمی نهایتاً به مرگ جسمانی منتهی می‌شوند.

امراض روحی که شامل صفاتی چون غرور، حسد، کینه و بخل می‌شوند، از این جهت اهمیت بیشتری دارند که همه انسان‌ها سرانجام از این دنیا خواهند رفت، اما آثار امراض روحی می‌تواند فراتر از حیات دنیوی باشد.

نکته قابل توجه این است که بیماری‌های جسمی در صورت صبوری، موجب اجر و پاداش می‌شوند، اما امراض روحی سبب بدبختی انسان می‌گردند.

همان‌طور که برای امراض جسمی طبیب وجود دارد، برای بیماری‌های روحی نیز طبیبانی هستند. نخستین و برترین طبیب، خداوند متعال است.

پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله در این باره می‌فرمایند: «یا عبادَ الله أنتُم کالمَرضیٰ‌ و ربُّ العَالمیٖن کالطَبیبِ فَصَلاحُ المَرضیٰ‌ فیٖما یُعلِّمهُ الطَبیبُ و یُدبِّرهُ لا فیٖما یَشْتَهیهِ المریضُ و یَقترحُهُ ألا فسلّموا للّه أمرهَ تکونوا مِنَ الفَائِزین‌» (ای بندگان خدا، شما همچون بیمارانید و پروردگار عالمیان همچون طبیب است. صلاح بیماران در آن چیزی است که طبیب تجویز می‌کند، نه در آنچه بیمار می‌خواهد. پس تسلیم امر خدا باشید تا رستگار شوید).

* سیره آیت الله سید حسین تبریزی در طبابت بیماران

خداوند متعال دستورات شفابخش خود را به چهارده معصوم علیهم‌السلام عطا فرموده و آنان پس از خداوند، طبیبان حقیقی بشریت هستند.

نسخه الهی برای بشر، قرآن کریم است که تفسیر و تبیین آن به عهده معصومین علیهم‌السلام گذاشته شده است.

در مورد طبابت جسمی، این امر دارای آثار دنیوی و اخروی برای پزشکان است. توصیه شده است که پزشکان با نیت الهی به درمان بیماران بپردازند، زیرا همه بیماران بندگان خدا هستند.

خدمت خالصانه پزشکان به جامعه، جایگاه والایی دارد. باید توجه داشت که بیماری و شفا هر دو به دست خداوند است و اثربخشی دارو نیز منوط به اراده الهی است.

چه بسیار مواردی که با وجود مراجعه به پزشک و مصرف دارو، بهبودی حاصل نمی‌شود. لذا توصیه می‌شود پزشک هنگام معاینه و تجویز دارو، توجه خود را به حق معطوف دارد تا خداوند بهترین درمان را به ذهن او الهام کند.

نمونه‌ای از این رویکرد را می‌توان در سیره آیت الله سید حسین تبریزی در نجف اشرف مشاهده کرد.

ایشان که یکی از چهار روحانی طبیب نجف بودند، به برکت خدمت خالصانه و ارتباط معنوی با اهل بیت علیهم‌السلام، در درمان بیماران بسیار موفق بودند، به طوری که نسخه‌های ایشان غالباً در همان مرحله اول موجب شفای بیمار می‌شد.

در گذشته، در اصفهان نیز نظام پزشکی به گونه‌ای بود که پرداخت حق‌الزحمه پزشک اختیاری بود و بیماران به میل خود مبلغی در ظرفی که کنار پزشک قرار داشت، می‌انداختند.

* دو معنی ظاهری و باطنی واژه «مشی»

در تفسیر فرمایش امیرالمؤمنین علیه‌السلام درباره تواضع مؤمنین در راه رفتن، باید گفت که واژه «مشی» دو معنا دارد:

معنای اول، راه رفتن ظاهری است. متقین نه مانند افراد کم‌خرد، دیوانه‌وار راه می‌روند و نه همچون مغروران، متکبرانه؛ بلکه راه رفتن آنها با وقار و متانت است.

همان‌طور که امراض روحی در ظاهر انسان نمودار می‌شود (مانند ارتباط جوش صورت با عملکرد کبد)، راه رفتن نیز به عنوان یک عمل ظاهری، نشان‌دهنده حالات درونی است.

معنای دوم «مشی»، سیره و روش زندگی است. بر این اساس، منش و زندگی متقین متواضعانه است و در تمام شئون زندگی، راه اعتدال را در پیش می‌گیرند، نه افراط می‌کنند و نه تفریط، و همواره در محضر خداوند متعال متواضع هستند.